Asbest op het werk
Ik ben werknemer, wat nu?
Ik ben werknemer
Als u vermoedt dat u werken moet uitvoeren waarbij de noodzakelijke veiligheidsmaatregelen niet worden gerespecteerd, dan kan u weigeren met de asbesthoudende materialen te werken. Als u inbreuken op de regelementering wil melden, kan u dat doen bij de regionale directies van het Toezicht op het Welzijn van het Werk.
In de loop der jaren werden verschillende reglementeringen uitgevaardigd voor de bescherming van de werknemers tegen de risico’s van asbest. In 2006 werden deze reglementeringen aangepast aan het totale verbod op het gebruik van asbest.
Elk bedrijf is verplicht een asbestinventaris op te maken. Zo’n inventaris bevat een lijst van alle asbest en asbesthoudende materialen die in de gebouwen, de installaties, de machines,... aanwezig zijn.
Per lokaal of bedrijfseenheid beschrijft de inventaris alle producten waarvan men zeker is of aanneemt dat ze asbest bevatten. Daarnaast geeft hij ook een lijst van alle werkzaamheden waarbij mensen blootgesteld kunnen worden aan asbest: verbouwingen, onderhoud van stookketels, enzovoort.
Geeft de inventaris aan dat er asbest in het bedrijf aanwezig is, dan moet er een “beheersprogramma” uitgewerkt worden. Dat programma moet de blootstelling aan asbest en dus de risico’s zoveel mogelijk beperken.
Het bedrijf moet de asbestinventaris bezorgen aan elke externe onderneming die in het bedrijf werkzaamheden komt uitvoeren op plaatsen waar asbestvezels kunnen vrijkomen.
Ook wanneer een werkgever bij een particulier werken komt uitvoeren, moet hij zich er van vergewissen of zijn werknemers al dan niet met asbest in aanraking kunnen komen. Op die manier weet elke werknemer waar en tijdens welke werkzaamheden hij aan asbest kan worden blootgesteld.
Wanneer er met asbesthoudend materiaal gewerkt moet worden, moeten er steeds preventiemaatregelen worden genomen om het vrijkomen van vezels te verhinderen of te beperken. Het gebruik van werktuigen met grote snelheid (b.v. snij- of boormachines), die fijn stof doen ontstaan, en hogewaterdrukreinigers of droge straalmiddelen wordt daarom expliciet verboden. De werknemers beschikken over aangepaste beschermingskledij en dragen, indien nodig, ademhalingstoestellen.
Enkel werknemers die een speciale opleiding hebben gevolgd mogen asbestwerkzaamheden uitvoeren. Dit geldt ook voor herstel- en onderhoudswerken door elektriciens, loodgieters, airconditionings- en verwarmingstechnici, schrijnwerkers, enz. die tijdens bijvoorbeeld snij- en zaagwerken, boren of perforeren met asbesthoudende materialen in aanraking komen.
Voor belangrijke sloop- en verwijderingswerken schakelt men gespecialiseerde firma’s in die hiervoor erkend zijn. De lijst van de erkende bedrijven is terug te vinden op de site: www.meta.fgov.be.
Werknemers die aan asbest worden blootgesteld, worden ten minste één maal per jaar medisch onderzocht en kunnen rekenen op een medische opvolging, eventueel jarenlang na de laatste blootstelling.
Ik ben werkgever
Als werkgever bent u verplicht een inventaris op te maken van alles wat asbest bevat in het bedrijf. Daarnaast moet er een beheersprogramma worden opgesteld. Hierin wordt duidelijk uitgelegd wat er met het asbesthoudend materiaal gaat gebeuren en hoe de blootstelling van de werknemers zo laag mogelijk kan worden gehouden. Het beheersprogramma omvat:
- een regelmatige beoordeling (minstens 1 keer per jaar) door middel van visuele inspectie van de toestand van het asbest en asbesthoudend materiaal
- de preventiemaatregelen die moeten worden toegepast
- de maatregelen die zullen worden genomen als blijkt dat het asbesthoudend materiaal in slechte staat verkeert of zich bevindt op plaatsen waar het kan worden beschadigd
Ook indien er geen asbest aanwezig is, dien je een schriftelijk document te hebben waarin dit wordt bevestigd.
Na het verdwijnen van de asbestfabrieken zijn de frequentie, de duur en de niveaus van blootstelling van de werknemers aan asbest sterk verminderd.
Voor sommige beroepen of tijdens bepaalde activiteiten blijft er echter nog een risico bestaan. Werknemers uit de bouwsector (renovatie, onderhoud en afbraak) kunnen worden beschouwd als de meest blootgestelde werknemers (slopers, verwarmingstechnici, dakbedekkers, liftenbouwers, …). De Codex voor welzijn op het werk, Boek VI, titel 3 (asbest) werd gepubliceerd onder meer om de risico’s voor deze beroepen te beperken.
De plafondtegels in mijn bureau bevatten asbest. Loop ik gevaar?
Of er al dan niet een risico op blootstelling aan asbest bestaat hangt af van de toestand van de plafondtegels. Zijn ze nog in goede staat ? Zitten de vezels er stevig in vast? Zit er een verflaag op? Is er een kans dat ze zullen beschadigd worden (onopzettelijk of door werkzaamheden)?
Deze informatie moet in het kader van de asbestinventaris/beheersprogramma gekend en gedocumenteerd zijn.
Het comité voor Preventie en Bescherming op het werk van uw bedrijf (of, indien dat er niet is, de vakbondsafvaardiging), of de diensten voor Preventie en Bescherming op het werk (coördinaten: zie arbeidsreglement), kunnen u concrete inlichtingen geven.
In het geval u na contact met bovengenoemde instanties nog twijfels hebt, kan u met uw vragen steeds terecht bij de regionale directie van het Toezicht op het Welzijn op het Werk die bevoegd is voor uw werkgever.
Ik ben werkegever en EIGENAAR van het gebouw:
Ik ben werkgever en HUURDER van het gebouw:
Indien een werkgever een gebouw huurt en vaststelt dat het gebouw niet in orde is met de asbestregelgeving - onder meer afwezigheid van inventaris en aanwezigheid van asbest - wie is dan verantwoordelijk?
Het is de werkgever die de asbestinventaris moet opstellen en de nodige maatregelen moet nemen om de blootstelling van de werknemers zo laag mogelijk te houden. Indien nodig vraagt hij hiertoe alle nuttige informatie op bij de eigenaren.
Titel 3 betreffende asbest van boek VI van de codex legt dus verplichtingen op aan de werkgever, maar niet aan de eigenaar van het gebouw. De werkgever is aldus afhankelijk van de eigenaar van het gebouw om de wetgeving te kunnen naleven.
Wanneer die eigenaar eveneens een werkgever is die personeel tewerkstelt in datzelfde gebouw is de oplossing nog vrij eenvoudig. De eigenaar is als werkgever ook onderworpen aan de bepalingen van titel 3 van boek VI van de codex. Bovendien moet hij met andere werkgevers (dus ook huurders) samenwerken. Hier is er dus nog steeds een rechtstreekse afdwingbaarheid mogelijk.
In vele gevallen is de eigenaar van het gebouw geen werkgever. Dan zal de werkgever-huurder moeten rekening houden met de bepalingen van het burgerlijk wetboek betreffende de huurovereenkomst (Burgerlijk Wetboek) of handelshuurovereenkomst en met de concrete inhoud van het huurcontract.
De werkgever-huurder kan de eigenaar in vrijwaring roepen wanneer een gebouw ernstig besmet is door asbest, zodat deze verhuurder volledig moet instaan voor de verwijdering van het asbest. Indien de contaminatie minder groot is, moet onderzocht worden of de uit te voeren werken kunnen beschouwd worden als herstelwerkzaamheden. Grote herstellingen zijn ten laste van de verhuurder, kleine herstellingen zijn ten laste van de huurder. De werkgever-huurder zal er dus het beste aan doen de verhuurder in gebreke te stellen. De eigenaar zal dus moeten tussenkomen op basis van de beginselen van het burgerlijk recht. Dit betekent nochtans niet dat hij noodzakelijkerwijze op strafrechtelijk vlak vrijuit gaat. Indien hij opzettelijk zijn medewerking weigert kan hij als mededader of medeplichtige vervolgd worden.
Dezelfde redenering kan worden gevolgd wanneer verschillende werkgevers een gebouw huren van een eigenaar. Zij kunnen hun krachten bundelen. Indien er ook privé-personen huurder zijn, zullen hen slechts indirect bepaalde verplichtingen kunnen opgelegd worden via de huurovereenkomst.
Ik ben werkgever, wat nu?
Bouwvakkers, klusjesmannen, ....
Ik ben loodgieter/elektricien/bouwvakker/klusjesman/ .... Is titel 3 betreffende asbest van boek VI van de codex op mij van toepassing?
Ja, u moet er zich altijd van vergewissen of het materiaal waarop u werkt u al dan niet asbest bevat (zie vraag 1) zodat de nodige beschermingsmaatregelen kunnen getroffen worden. Werkzaamheden (reparatie, onderhoud, schoonmaak, ...) - hoe klein ook - op zulke materialen waarbij bijvoorbeeld geboord of gezaagd wordt, veroorzaken immers blootstelling aan asbest.
Wanneer u als werknemer van buitenaf in een bedrijf dergelijke werken moet uitvoeren, is de werkgever van het bedrijf waar u die werken gaat uitvoeren verplicht u een kopie van zijn asbestinventaris te bezorgen (met andere woorden, u moet verwittigd worden wanneer u tijdens uw werk met asbest in aanraking kan komen) en informatie over de in het bedrijf te respecteren beschermingsmaatregelen.
Indien u als zelfstandige loodgieter/elektricien/bouwvakker/klusjesman/ ... in een bedrijf een opdracht gaat uitvoeren, is de werkgever van dat bedrijf verplicht u te informeren over de risico’s, en over de maatregelen die in dat bedrijf genomen worden om de veiligheid en de gezondheid van de werknemers te beschermen. U moet rekening houden met deze risico’s en de in het bedrijf geldende beschermingsmaatregelen ook naleven.